کیقیت قراءت پیامبر اکرم(ص)

1ـ قرائت ترتیل

قرآن کریم چنان که از قرائت جبرئیل به نحو ترتیل یاد نموده است، پیامبر اکرم(ص) را نیز به اینگونه قرائت امر کرده است؛ در سوره مزمل مى‏فرماید: «و قرآن را بصورت «ترتیل» و قرائت کن.»(8)
روشن است که پیامبرى که قبل از هر چیز افتخار بندگى پروردگار خویش را دارد، به امر الهى گردن نهاده و به گونه ترتیل قرائت مى‏نموده است.
در آیه شریفه دیگر قرائت پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم قرائت همراه با تأنى و مَکث ذکر شده است، در سوره مبارکه اسراء مى‏فرماید:
«و قرآنى را جزء جزء بر تو نازل کردیم تا آنرا بتدریج و تأنى بر مردم قرائت نمایى»(9)
با توجه به تعبیر «لتقرأه على الناس على مکث» که در این آیه آمده است و با نظر به تفاسیر این آیه ظاهرا «قرائت على مُکث» همان قرائت ترتیلى است(10)، گرچه بعضى از این تعبیر، صرف تدریج در قرائت و تنجیم قرآن را فهمیده‏اند.(11)

2ـ قرائت ترجیع

قرائت دیگرى که از پیامبر حکایت شده است «قرائت همراه با ترجیع» است، این نوع قرائت بر خلاف قرائت ترتیل، تنها در نقل واقعه‏اى خاص وارد شده است. در صحیح مسلم آمده است که:
«شعبه از معاویة بن قرة نقل کرد که وى گفت: از عبداللّه بن مغفل مزنى شنیدم که مى‏گفت: پیامبر اکرم(ص) در سال فتح (مکه) در میانه راه سوار بر مرکب خویش سوره فتح را قرائت نمود، پس در قرائت خویش ترجیع نمود.
معاویه (بن قرة) گفت: اگر ترس اجتماع و ازدحام مردم را نداشتم، هر آینه بر شما قرائت پیامبر را حکایت مى‏نمودم.»(12)
از قسمت پایانى حکایت فوق، حُسن و جذابیت زاید الوصف پیامبر اکرم (ص) نیز بدست مى‏آید؛ چرا که راوى ضمن اظهار اطلاع از نحوه قرائت پیامبر (ص)، عدم حکایت آن را ترس از ازدحام مردم اعلام مى‏کند.
البته بعضى که مطلق «صوت مرجَّع» را موضوع حرمت غناء دانسته‏اند، در مقام توجیه روایت فوق و حمل برخلاف ظاهر بر آمده‏اند. محمد بن احمد قرطبى از قول بعضى دیگر، ترجیع در قرائت پیامبر را به جهت حرکت مرکب و در نتیجه امرى غیر ارادى دانسته است(13)؛ اما پر واضح است که اگر مقصود از نقل فوق اینگونه بود، بجاى تعبیر «فرجَّع فى قرائته» از تعبیر «رُجِّع قرائته» باید استفاده مى‏شد.

3ـ قرائت حَسَن

در روایات زیادى، پیامبر اکرم (ص) داراى «قرائت حسن» و «صوت حسن» معرفى شده است. حتى قریش که در اوایل بعثت دشمنى و عناد آشکار با پیامبر اکرم (ص) و خداى او داشتند و چون نام خداى برده مى‏شد مى‏گریختند (به جهت عداوت)، اما هنگامى که پیامبر اکرم (ص) در نیمه‏هاى شب به قرائت قرآن مى‏پرداخت، پنهانى به قرائت وى گوش مى‏سپردند. على بن ابراهیم قمى در ذیل آیه شریفه چهل و ششم سوره اسراء(14) اینگونه روایت کرده است:
«هنگامى که پیامبر خدا (ص) شب را به قرائت قرآن سپرى مى‏کرد بجهت زیبایى قرائتش، قریش با علاقه فراوان پنهانى به صدایش گوش سپردند. و هنگامى که آیه شریفه بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم را قرائت مى‏فرمود (بجهت عداوت با خداوند) از نزد او مى‏گریختند.»(15)